سنګاپور

تړنې سمول
د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
(له سينگاپور نه مخ گرځېدلی)
  
سنګاپور
سنګاپور
سنګاپور
بیرغ
سنګاپور
سنګاپور
نښان
شعار
ملي ترانه:
ځمکه او استوګنه
کوارډينېټ ۱°۱۸′شمال ۱۰۳°۴۸′ختیځ / 1.3°شمال 103.8°ختيځ / 1.3; 103.8   د (P625) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ[۱]
پراخوالی 719.1 کیلومتره مربع   د (P2046) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
پلازمېنه سينګاپور   د (P36) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
رسمي ژبې انگليسي (۹ اگسټ ۱۹۶۵–)[۲]
مالیزیایي ژبه (۹ اگسټ ۱۹۶۵–)[۲]
معياري چينايي ژبه (۹ اگسټ ۱۹۶۵–)[۲]
تاميل (۹ اگسټ ۱۹۶۵–)[۲]  د (P37) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
مشرتابه
بنسټ اېښودنه او واکمنۍ
د خپلواکۍ نېټه ۹ اگسټ ۱۹۶۵  د (P571) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
د عمر محدودیتونه
د واده عمر 21 کلن   د (P3000) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
بې کارۍ کچه 2.1 سلنه (۲۰۱۶)[۳]  د (P1198) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
اوسط عاید
نورې عددونه او شمېرې
ترافيکي لورۍ کيڼ [۴]  د (P1622) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
رسمي وېب‌پاڼه د تاييدولو سرچينه  د (P856) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ‌‌‌‌‌‌‌‌
د هيواد کوډ SG
د زنګ وهنې نړیوال کوډ +65  د (P474) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
Map

سنګاپور (sɪŋ(ɡ)əpɔːr) په رسمي توګه د سنګاپور جمهوریت، په سمندري سویل ختیځې اسیا کې یو خپلواک ټاپو ښاري دولت دی. د استوا په شمال کې د جغرافیايي عرض البلد په یوې درجه کې (۱۳۷ کیلومټره یا ۸۵ مایله) پروت دی، چې د مالایا ټاپو وزمې سویلي څنډه کې، په لویدیځ کې د مالاکا تنګی، په سویل کې د ریاو ټاپو (اندونیزیا) سره پروت دی.

د دې هېواد خاوره له یوې اصلي ټاپو، ۶۳ خوروورو ټاپوګانو او له یوې لرې ټاپو څخه جوړه ده، چې د ځمکې مساحت یې د هېواد د خپلواکۍ راهیسې د پراخو پروژو په پایله کې ۲۵٪ ډېر شوی دی. دا هېواد په نړۍ کې درېیم ګڼ نفوس درلودونکی هېواد دی.

سنګاپور د ګڼ کلتوري نفوس په درلودلو سره او د کلتوري هویت د درناوي د اړتیا له مخې څلور رسمي ژبې لري: انګلیسي، مالایي، ماندارین او تامیل. عصري سنګاپور په ۱۸۱۹ کې د سر سټامفورډ رافلس له خوا د برتانیوي سترواکۍ د سوداګریزې پوستې په توګه تاسیس شو.[۵]

تاریخچه[سمول]

لرغونی سنګاپور[سمول]

په ۱۲۹۹ ز کال کې، د مالایي د تاریخچې له مخې، د سنګاپور پاچاهۍ په ټاپو کې د سنګ نیلا اوتاما له خوا تاسیس شوه. که څه هم د مالایي تاریخچې د وړاندې شویو تاریخي حسابونو تاریخ، د علمي بحثونو موضوع ده. سره له دې د بېلابېلو اسنادو څخه څرګنده شوه چې سنګاپور په ۱۴ پېړۍ کې، چې په هغه وخت کې د Temasek په نوم  پېژندل کېده، د دواړو د ماجپاهیت سترواکۍ او د سیامي پاچاهۍ تر نفوذ لاندې سوداګریز بندر و، او د اندوسفیر یوه برخه وه. [۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸]

حکومت او سیاست[سمول]

سنګاپور د ویسټ منسټر سیسټم پر بنسټ یو پارلماني جمهوریت دی. د سنګاپور اساسي قانون د هېواد تر ټولو ستر قانون دی، چې د حکومت جوړښت او مسوولیت جوړوي. ولسمشر د دولت مشر دی او د خپلو وزیرانو په سلا اجراییوي واک کاروي.[۱۹]

لومړی وزیرد حکومت مشر دی او د ولسمشر له خوا د هغه کس په توګه ټاکل کېږي، چې د پارلمان د اکثریت څخه یې د باور رایه ترلاسه کړې وي. کابینه د لومړي وزیر له خوا ټاکل کېږي او په رسمي توګه د ولسمشر له خوا ګومارل کېږي.[۲۰][۲۱][۲۲][۲۳]

بهرنۍ اړیکې[سمول]

د سنګاپور د بهرني سیاست لومړیتوب د سویل ختیځې اسیا او شاوخوا سیمو د امنیت ساتل دي. یو اساسي اصل یې په سیمې کې سیاسي او اقتصادي ثبات دی. دا هېواد له ۱۸۰ څخه ډېرو خپلواکو هېوادونو سره ډیپلوماټیکې اړیکې لري.[۲۴][۲۵]

د ASEAN  د پنځو بنسټ ایښودونکو غړو په توګه، سنګاپور د ASEAN  ازادې سوداګرۍ سیمې (AFTA) او د ASEAN  د پانګونې سیمې (AIA) قوي ملاتړی دی، ځکه چې اقتصاد یې د ټولې سیمې له اقتصاد سره نږدې تړاو لري.[۲۶][۲۷][۲۸][۲۹][۳۰][۳۱][۳۲][۳۳][۳۴]

اقلیم[سمول]

سنګاپور د استوايي باراني ځنګلونو اقلیم لري؛ پرته له ځانکړو موسمونو، یوشان تودوخه او فشار، لوړ لندبل او ډېر باران لري. د تودوخې درجه معمولا له ۲۳ څخه تر ۳۲ سانتیګراد درجې (۷۳ څخه تر ۹۰ د فارنهایت درجې) پورې وي. په داسې حال کې، چې تودوخه په ټول کال کې ډېر توپیر نه کوي، د موسمي بارانونو موسم له نومبر څخه تر فبروري پورې وي.[۳۵][۳۶][۳۷]

اقتصاد[سمول]

سنګاپور په تاریخي لحاظ د پراخې سوداګرۍ پر بنسټ خورا پرمختللی اقتصاد لري. سنګاپور له هانګ کانګ، سویلي کوریا او تایوان سره یوځای یو له څلورو اسیایي پړانګانو څخه ګڼل کېږي او د سړي سر ناخالص کورني تولید (GDP)  له مخې له خپلو سیالانو څخه مخکې دی. د ۱۹۶۵ او ۱۹۹۵ کلونو ترمنځ، د ودې کچه په کال کې شاوخوا ۶ سلنه وه، چې د خلکو د ژوند معیارونه یې بدل کړل. [۳۸]

ګمارنه[سمول]

سنګاپور د یو پرمختللي هېواد په توګه د بېکارۍ ټیټه کچه لري، له ۲۰۰۵ نه تر ۲۰۱۴ پورې د بېکارۍ کچه له ۴ سلنې څخه لوړه شوې نه ده. او په ۲۰۰۵ کال کې ۳.۱٪ او د ۲۰۰۹ کال نړیوال مالي ناورین په بهیر کې ۳٪ ته رسیدلې؛ دا د ۲۰۱۵ کال په لومړۍ ربع کې ۱.۸٪ ته راښکته شو. سنګاپور تر ټولو لږ معاش نه لري او په دې باور دی چې خپله د سیالۍ کچه راکمه کړي. دا هېواد د پرمختللو هېوادونو ترمنځ د عوایدو ترټولو لوړه نابرابرۍ لري.[۳۹][۴۰][۴۱][۴۲][۴۳][۴۴]

د صنعت برخې[سمول]

سنګاپور د نړۍ درېیم لوی د بهرنیو اسعارو مرکز دی، شپږم لوی مالي مرکز، دویم د کاسینو قمار بازار، درېیم لوی د تیلو د تصفیې او سوداګرۍ مرکز، د تیلو ترټولو لوی تولید کوونکی او د کښتۍ د رغولو او د لوژیستیکي خدماتو تر ټولو لوی مرکز دی. اقتصاد یې توپیر لري او په لوړه کچه مرسته کوونکي یې مالي خدمتونه، تولید او د تیلو تصفیه دی.[۴۵][۴۶][۴۷][۴۸][۴۹][۵۰][۵۱][۵۲][۵۳][۵۴][۵۵][۵۶]

زېربینا[سمول]

دین[سمول]

په سینګاپور کې بودیزم په پراخه کچه تر ټولو ډېر منل شوی دین دی، په وروستیو سر شمېرنو کې ۳۱٪ خلکو ځانونه د همدې دین پیروان اعلان کړي. تر بودیزم وروسته د عیسویت دین او ورپسې د اسلام دین، تائوئیسم او هندویزم دي. ددې هېواد ۲۰٪ نفوس مذهبي تړاو نه لري. د عیسویانو، ټاویسټانو او غیر مذهبي خلکو تناسب د ۲۰۰۰ او ۲۰۱۰ کلونو ترمنځ د هر یو په سلو کې ۳ سلنه زیاتوالی راغلی، په داسې حال کې چې د بودایانو تناسب راکم شوی دی. [۵۷][۵۸][۵۹]

ژبې[سمول]

انګلیسي ژبه نړیواله ژبه او اصلي ژبه ده چې په سوداګرۍ، حکومت، قانون او تعلیم برخې کې کارول کېږي. د سنګاپور اساسي قانون او د حکومت ټول قوانین په انګلیسي ژبې لیکل شوي او که چېرې د سنګاپور په محکمو کې له انګلیسي پرته بله ژبه کارول کېږي نو ژباړونکو ته اړتیا پېښېږي. قانوني شرکتونه خپلې سوداګرۍ په انګلیسي ژبې ترسره کوي، په داسې حال کې چې کوم رسمي اسناد چې په غیر انګلیسي رسمي ژبې لیکل شوي وي لکه مالایي، مانډرین او یا ټامیل په عمومي توګه په انګلیسي ژبې ژباړل کېږي توڅو د کارولو لپاره ومنل شي.[۶۰][۶۱][۶۲][۶۳][۶۴][۶۵][۶۶][۶۷][۶۸][۶۹][۷۰][۷۱]

زده کړه[سمول]

د لومړنيو، ثانوي او درېیمې درجې زده کړې تر ډېره د دولت له خوا ملاتړ کېږي. ټولې خصوصي او عامه ادارې باید د پوهنې له وزارت سره ثبتې وي. انګلیسي ژبه په ټولو دولتي ښوونځیو کې د پوهولو ژبه ده او ټول مضمونونه په انګلیسي ژبې تدریس کېږي. په داسې حال چې د «مورنۍ ژبې» اصطلاح په عمومي ډول په نړیواله توګه لومړنۍ ژبې ته اشاره کوي، د سنګاپور په تعلیمي سیسټم کې دا د دویمې ژبې لپاره کارول کېږي، ځکه چې انګلیسي یې لومړنۍ ژبه ده.[۷۲][۷۳][۷۴][۷۵][۷۶][۷۷][۷۸]

روغتیایي خدمات[سمول]

سنګاپور په عمومي توګه د روغتیايي خدماتو غوره سیسټم لري. د روغتیا نړیوال سازمان په نړیوال روغتیا راپور کې د سنګاپور د روغتیايي خدماتو سیسټم په نړیوالې کچې ډلبندي کې په شپږم ځای کې راغلی. په عموم کې سنګاپور په تېرو دوو لسیزو کې په نړۍ کې د ماشومانو د مړینې ټیټه کچه درلوده.   [۷۹][۸۰][۸۱][۸۲][۸۳]

کلتور[سمول]

سنګاپور د خپلې کوچنۍ اندازې سره سره، د بېلابېلو ژبو، مذهبونو او کلتورونو درلودونکی دی. د سنګاپور پخواني لومړي وزیران لي کوان ییو او ګوه چوک تونګ دوی دا واقعیت په ګوته کوي چې سنګاپوریان ټول په یوې ژبې  خبرې نه کوي، او وایي چې سنګاپور د یوه ملت له دودیز بیان سره سمون نه خوري او دا په ټولنې کې د لېږد په حال کې بولي.[۸۴][۸۵][۸۶][۸۷][۸۸][۸۹][۹۰]

سرچینې[سمول]

  1. ↑   د (P402) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  2. ↑ موضوع: 153A
  3. ↑ http://www.singstat.gov.sg/docs/default-source/default-document-library/publications/publications_and_papers/reference/yearbook_2017/yos2017.pdf
  4. ↑ http://chartsbin.com/view/edr
  5. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  6. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  7. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  8. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  9. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  10. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  11. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  12. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  13. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  14. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  15. ↑ Pierre-Yves Manguin, "From Funan to Sriwijaya: Cultural continuities and discontinuities in the Early Historical maritime states of Southeast Asia", in 25 tahun kerjasama Pusat Penelitian Arkeologi dan Ecole française d'Extrême-Orient, Jakarta, Pusat Penelitian Arkeologi / EFEO, 2002, p. 59-82.
  16. ↑ Miksic 2013، صص. 155–163.
  17. ↑ Miksic 2013، صص. 183–185.
  18. ↑ Miksic 2013، ص. 154.
  19. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  20. ↑ کينډۍ:Singapore legislation
  21. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  22. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  23. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  24. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  25. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  26. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  27. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  28. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  29. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  30. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  31. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  32. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  33. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  34. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  35. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  36. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  37. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  38. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  39. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  40. ↑ (په 12 January 2011 باندې). Minimum wage not a solution. MyPaper.
  41. ↑ (په 16 October 2009 باندې). Countries with the Biggest Gaps Between Rich and Poor. Yahoo.
  42. ↑ (په 2 February 2010 باندې). Singapore may cap low-skilled foreign workers. TV New Zealand.
  43. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  44. ↑ (په 22 February 2009 باندې). Singapore's phantom workers.
  45. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  46. ↑ (په 10 August 2011 باندې). Singapore Miracle Dimming as Income Gap Widens Squeeze by Rich. Bloomberg.
  47. ↑ Facts and Figures – Singapore Economic Development Board. Archived 20 July 2012 at the Wayback Machine.
  48. ↑ (په 10 April 2006 باندې). Singapore economy grows 9.1% in first quarter. Financial Times.
  49. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  50. ↑ Yang Huiwen (په 7 November 2007 باندې). [{{{url}}} Singapore ranked No. 1 logistics hub by World Bank].
  51. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  52. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  53. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  54. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  55. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  56. ↑ (په 18 September 2019 باندې). Heng upbeat about semiconductor industry's prospects. Straits Times.
  57. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  58. ↑ (په 2 December 1995 باندې). [{{{url}}} Modernity in south-east Asia]. Informaworld
  59. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  60. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  61. ↑ Dixon, L. Quentin. (2005). The Bilingual Education Policy in Singapore: Implications for Second Language Acquisition. In James Cohen, J., McAlister, K. T., Rolstad, K., and MacSwan, J (Eds.), ISB4: Proceedings of the 4th International Symposium on Bilingualism. p. 625-635, Cascadilla Press, Somerville, MA.
  62. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  63. ↑ Tan, Sherman, p. 340-341. "The four recognised official languages are English, Mandarin, Tamil, and Malay, but in practice, English is Singapore's default lingua franca."
  64. ↑ کينډۍ:Singapore legislation, s7.
  65. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  66. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  67. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  68. ↑ کينډۍ:Singapore legislation
  69. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  70. ↑ Dixon, L. Quentin. (2005). The Bilingual Education Policy in Singapore: Implications for Second Language Acquisition. In James Cohen, J., McAlister, K. T., Rolstad, K., and MacSwan, J (Eds.), ISB4: Proceedings of the 4th International Symposium on Bilingualism. p. 625-635, Cascadilla Press, Somerville, MA.
  71. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  72. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  73. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  74. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  75. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  76. ↑ (په 26 June 2010 باندې). Mandarin is important but remains a second language in S'pore MM Lee. Channel NewsAsia
  77. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  78. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  79. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  80. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  81. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  82. ↑ (په 20 June 2019 باندې). Singaporeans have world's longest life expectancy at 84.8 years. Straits Times.
  83. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  84. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  85. ↑ (په 5 May 2009 باندې). MM Lee says Singapore needs to do more to achieve nationhood. Channel NewsAsia
  86. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  87. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  88. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  89. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
  90. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:لغات' not found.
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=سنګاپور&oldid=310197" نه اخيستل شوی